Τα αντισυλληπτικά είναι μέθοδοι και προϊόντα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Λειτουργούν μέσω διαφόρων μηχανισμών που παρεμβαίνουν στη φυσιολογική διαδικασία της γονιμοποίησης και εμφύτευσης του ωαρίου.
Τα ορμονικά αντισυλληπτικά δρουν κυρίως μέσω τριών βασικών μηχανισμών: αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας, αλλαγή στο ενδομήτριο που δυσκολεύει την εμφύτευση και αύξηση του πάχους της τραχηλικής βλέννας που εμποδίζει τη διέλευση των σπερματοζωαρίων. Η αποτελεσματικότητα των διαφόρων μεθόδων ποικίλλει σημαντικά:
Τα συνδυαστικά αντισυλληπτικά περιέχουν τόσο οιστρογόνα όσο και προγεσταγόνα. Αποτελούν την πιο διαδεδομένη μορφή ορμονικής αντισύλληψης και προσφέρουν υψηλή αποτελεσματικότητα όταν λαμβάνονται σωστά.
Τα mini-pill περιέχουν μόνο προγεσταγόνα και αποτελούν εναλλακτική επιλογή για γυναίκες που δεν μπορούν να λάβουν οιστρογόνα, όπως θηλάζουσες μητέρες ή γυναίκες με συγκεκριμένα ιατρικά προβλήματα.
Στην ελληνική αγορά διατίθενται αρκετές αξιόπιστες επωνυμίες αντισυλληπτικών, όπως το Yasmin που περιέχει δροσπιρενόνη, το Diane 35 που χρησιμοποιείται και για δερματολογικά προβλήματα, το Mercilon με χαμηλή δόση οιστρογόνων και το Cilest που αποτελεί κλασική επιλογή συνδυαστικού χαπιού.
Τα αντισυλληπτικά χάπια λαμβάνονται καθημερινά την ίδια ώρα για 21 ημέρες, ακολουθούμενες από 7 ημέρες διακοπής κατά τις οποίες εμφανίζεται η εμμηνόρροια απόσυρσης. Η τήρηση του χρονοδιαγράμματος είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της αποτελεσματικότητας.
Εκτός από τα παραδοσιακά χάπια αντισύλληψης, υπάρχουν πολλές σύγχρονες εναλλακτικές μέθοδοι που προσφέρουν ευελιξία και αποτελεσματικότητα. Ο αντισυλληπτικός δακτύλιος NuvaRing τοποθετείται στον κόλπο για τρεις εβδομάδες, απελευθερώνοντας σταθερά ορμόνες. Τα αντισυλληπτικά επιθέματα εφαρμόζονται εβδομαδιαία στο δέρμα, ενώ τα ενέσιμα αντισυλληπτικά όπως το Depo-Provera παρέχουν προστασία για τρεις μήνες. Τα ενδομήτρια συστήματα Mirena και Jaydess προσφέρουν μακροχρόνια αντισύλληψη έως πέντε ετών. Για έκτακτες περιπτώσεις, η επείγουσα αντισύλληψη (morning-after pill) μπορεί να χρησιμοποιηθεί έως 72 ώρες μετά την απροστάτευτη συνουσία.
Τα ορμονικά αντισυλληπτικά μπορεί να προκαλέσουν διάφορες παρενέργειες που ποικίλλουν ανάλογα με το άτομο. Οι συχνότερες περιλαμβάνουν:
Σοβαρές αντενδείξεις περιλαμβάνουν ιστορικό θρομβώσεων, καρδιαγγειακών παθήσεων, ηπατικών προβλημάτων και ορισμένων τύπων καρκίνου. Γυναίκες άνω των 35 ετών που καπνίζουν, καθώς και όσες έχουν υπέρταση ή διαβήτη με επιπλοκές, πρέπει να αποφεύγουν τα συνδυασμένα ορμονικά αντισυλληπτικά. Ορισμένα φάρμακα όπως αντιβιοτικά και αντιεπιληπτικά μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητά τους.
Η έναρξη της ορμονικής αντισύλληψης συνιστάται να γίνεται την πρώτη ημέρα της εμμηνόρροιας για άμεση προστασία. Εναλλακτικά, μπορεί να ξεκινήσει οποιαδήποτε ημέρα του κύκλου με επιπλέον προστασία τις πρώτες 7 ημέρες. Τα χάπια λαμβάνονται καθημερινά την ίδια ώρα για μέγιστη αποτελεσματικότητα.
Σε περίπτωση καθυστέρησης έως 12 ώρες, λάβετε αμέσως το χάπι και συνεχίστε κανονικά. Για καθυστέρηση άνω των 12 ωρών, απαιτείται επιπλέον προστασία για 7 ημέρες. Συμβουλευτείτε το φύλλο οδηγιών ή τον γυναικολόγο σας για συγκεκριμένες οδηγίες ανάλογα με την εβδομάδα του κύκλου.
Η διακοπή της αντισύλληψης πρέπει να γίνεται υπό ιατρική επίβλεψη. Τακτικοί γυναικολογικοί έλεγχοι κάθε 6-12 μήνες είναι απαραίτητοι για την παρακολούθηση της υγείας και την αξιολόγηση της κατάλληλης μεθόδου.
Η επιλογή της κατάλληλης αντισυλληπτικής μεθόδου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
Στην Ελλάδα, τα ορμονικά αντισυλληπτικά χορηγούνται με ιατρική συνταγή μετά από γυναικολογική εξέταση. Επισκεφτείτε γυναικολόγο για πρώτη συνταγή, παρενέργειες ή αλλαγή μεθόδου. Τα περισσότερα προϊόντα είναι διαθέσιμα σε ελληνικά φαρμακεία με μερική κάλυψη από ασφαλιστικά ταμεία, ενώ το κόστος κυμαίνεται από 8-25€ μηνιαίως ανάλογα με το προϊόν.
