Η κατάθλιψη αποτελεί μία από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές που χαρακτηρίζεται από συναισθήματα θλίψης, απώλεια ενδιαφέροντος, διαταραχές ύπνου και όρεξης, καθώς και δυσκολία συγκέντρωσης. Στην ελληνική αγορά διατίθενται αποτελεσματικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα που ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες.
Τα φάρμακα αυτά απαιτούν ιατρική συνταγή και η θεραπευτική δράση τους εμφανίζεται συνήθως μετά από 2-4 εβδομάδες χρήσης. Οι πιο συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν ναυτία, ζάλη και διαταραχές ύπνου. Η ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη για την προσαρμογή της δοσολογίας και την παρακολούθηση της θεραπευτικής απόκρισης.
Οι αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν το γενικευμένο αγχώδες σύνδρομο, τις κρίσεις πανικού και τις φοβικές διαταραχές. Χαρακτηρίζονται από έντονο άγχος, ανησυχία και σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία και εφίδρωση.
Στην Ελλάδα διατίθενται δύο κύριες κατηγορίες αγχολυτικών:
Οι βενζοδιαζεπίνες πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή λόγω του κινδύνου εθισμού και ανάπτυξης ανοχής. Συνίσταται βραχυχρόνια χρήση και σταδιακή διακοπή υπό ιατρική επίβλεψη. Τα μη-βενζοδιαζεπινικά φάρμακα αποτελούν καλύτερη επιλογή για μακροχρόνια θεραπεία του άγχους.
Η ψύχωση αποτελεί σοβαρή ψυχιατρική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από απώλεια επαφής με την πραγματικότητα. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν παραισθήσεις, παραληρήματα, αποδιοργανωμένη σκέψη και συμπεριφορά. Η σχιζοφρένια είναι η πιο συχνή μορφή ψυχωσικής διαταραχής, επηρεάζοντας περίπου 1% του πληθυσμού.
Τα αντιψυχωσικά φάρμακα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
Η παρακολούθηση των παρενεργειών είναι κρίσιμη, ιδιαίτερα για το μεταβολικό σύνδρομο, την υπερπρολακτιναιμία και τις κινητικές διαταραχές. Η συμμόρφωση στη θεραπεία αποτελεί βασικό παράγοντα επιτυχίας, καθώς η διακοπή των φαρμάκων οδηγεί συχνά σε υποτροπή. Οι ενέσιμες μορφές παρατεταμένης δράσης βοηθούν στη βελτίωση της συμμόρφωσης.
Η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζεται από κυκλικές εναλλαγές μεταξύ μανιακών επεισοδίων (υπερδιέγερση, ευφορία, μειωμένη ανάγκη για ύπνο) και καταθλιπτικών φάσεων. Η κατάσταση απαιτεί μακροχρόνια φαρμακευτική παρέμβαση με σταθεροποιητές διάθεσης.
Στην ελληνική αγορά διατίθενται αποτελεσματικοί σταθεροποιητές διάθεσης:
Η τακτική παρακολούθηση των επιπέδων φαρμάκου στο αίμα είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα για το λίθιο. Σημαντικές είναι οι αλληλεπιδράσεις με διουρητικά, ACE αναστολείς και NSAIDs, που μπορούν να αυξήσουν την τοξικότητα του λιθίου.
Οι διαταραχές ύπνου επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, με την αϋπνία να αποτελεί τη συχνότερη μορφή. Η έλλειψη ποιοτικού ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία.
Τα σύγχρονα υπνωτικά όπως το Zolpidem και το Zopiclone προσφέρουν αποτελεσματική βραχυπρόθεσμη λύση. Ανήκουν στην κατηγορία των Z-drugs και έχουν μικρότερο κίνδυνο εξάρτησης σε σχέση με τα παλαιότερα βενζοδιαζεπίνια.
Η μελατονίνη αποτελεί ασφαλή φυσική επιλογή, ιδιαίτερα για τη ρύθμιση του κιρκαδικού ρυθμού. Άλλες φυτικές εναλλακτικές περιλαμβάνουν τη βαλεριάνα και τη χαμομήλι.
Οι μη-φαρμακευτικές προσεγγίσεις όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία αποτελούν τη θεραπεία πρώτης γραμμής για τη χρόνια αϋπνία.
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει περίπου 5-7% των παιδιών σχολικής ηλικίας και συνεχίζεται στην ενηλικίωση στο 60% των περιπτώσεων.
Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν έλλειψη προσοχής, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα. Η διάγνωση βασίζεται σε κλινικά κριτήρια και αξιολόγηση από ειδικό ψυχίατρο ή παιδοψυχίατρο.
Τα στιμουλαντικά φάρμακα όπως το Methylphenidate αποτελούν τη θεραπεία πρώτης γραμμής. Το Atomoxetine, ένας μη-στιμουλαντικός αναστολέας επαναπρόσληψης νοραδρεναλίνης, αποτελεί εναλλακτική επιλογή.
Η συνδυαστική προσέγγιση με ψυχοθεραπεία και οικογενειακή καθοδήγηση ενισχύει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς χρειάζονται κατάλληλη εκπαίδευση για την υποστήριξη του παιδιού.
